Uzbekistan oblał zimną wodą propozycję Władimira Putina dotyczącą stworzenia „unii gazu ziemnego” z Rosją i Kazachstanem.
Wielu analityków uznało jednoznacznie negatywną odpowiedź za kolejny znak, że wojna Rosji z Ukrainą spowodowała rosnący rozłam między Moskwą a byłymi republikami sowieckimi Azji Środkowej. Kreml zareagował gniewnie na doniesienia o odrzuceniu przez Uzbeków umowy 8 grudnia, stwierdzając, że unia gazowa nie będzie wiązała się z narzucaniem Uzbekistanowi „warunków politycznych”.
Putin zaproponował utworzenie unii gazowej 28 listopada podczas rozmów z prezydentem Kazachstanu Kassymem-Żomartem Tokajewem w Moskwie, dokąd Tokajew udał się w swoją pierwszą oficjalną podróż zagraniczną jako ponownie wybrany przywódca Kazachstanu.
Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow wyjaśnił wówczas, że mechanizm będzie wykorzystywany do transportu gazu ziemnego między Rosją, Kazachstanem i Uzbekistanem oraz innymi krajami, w tym Chinami. Umowa pomogłaby krajom Azji Środkowej zapewnić dostawy w okresie szczytowego zapotrzebowania. Na przykład są części północnego Kazachstanu, które leżą poza kazachskim systemem gazociągów. W ramach unii sąsiednia Rosja mogłaby zobowiązać się do dbania o potrzeby regionu. Biorąc jednak pod uwagę doświadczenia Ukrainy i decyzję Europy o wycofaniu się z dostaw rosyjskich węglowodorów, wśród ludności krajów byłego Związku Radzieckiego rośnie nieufność, jeśli chodzi o poleganie na Rosji w zakresie zaspokojenia potrzeb strategicznych.
Uzbecki minister energetyki Jorabek Mirzamahmudov (na zdjęciu powyżej) powiedział w wywiadzie dla serwisu informacyjnego Kun.uz opublikowanym 7 grudnia, że jego kraj nie zrezygnuje ze swoich interesów narodowych w zamian za dostawy gazu ziemnego.
„Podpisanie umowy gazowej z Rosją nie oznacza sojuszu ani unii… Byłby to kontrakt techniczny”, stwierdził Mirzamahmudov, który w październiku został ministrem energii.
„Nigdy nie pójdziemy na kompromis z naszymi interesami narodowymi. Nawet jeśli [zgodzimy się na otrzymywanie gazu ziemnego z Rosji], będziemy postępować na podstawie komercyjnych umów sprzedaży. Nie pozwolimy na narzucenie w zamian żadnych warunków politycznych”.
TASS poinformował, że rzecznik Kremla Pieskow twierdził 8 grudnia, że Reuters opublikował wprowadzający w błąd raport na temat propozycji unii gazowej, mówiąc: „Reuters podał fałszywe informacje, źle zinterpretował słowa. Wiemy, co zostało powiedziane. Nikt nie mówi o gazie w zamian za ustępstwa polityczne”. (…) O tym się nie mówi w kontekście idei stworzenia tej unii”.
Kazachstan jeszcze nie poparł ani nie odrzucił pomysłu unii gazowej, a urzędnicy twierdzą tylko, że koncepcja zostanie poddana analizie.
Stanowisko Uzbekistanu w sprawie proponowanej unii gazowej będzie teraz jeszcze bardziej odczuwalne w Moskwie, gdzie codziennie pojawia się wiele doniesień o dotkliwych zimowych niedoborach gazu, które nękają Uzbekistan. Kraj ostatnio zamroził cały eksport gazu, ponieważ urzędnicy starali się przekierować ograniczone krajowe zasoby gazu w celu zaspokojenia krajowych potrzeb.
Jurij Uszakow, doradca Putina ds. polityki zagranicznej, powiedział dziennikarzom 8 grudnia, że pomysł wspólnego regionalnego rynku gazu będzie omawiany 9 grudnia na kirgiskim szczycie Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej (EUG), podał Reuters. Putin miał uczestniczyć w zgromadzeniu w Biszkeku.
Armenia, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan i Rosja tworzą blok EUG. Uszakow powiedział, że premier Uzbekistanu ma uczestniczyć w szczycie. 24.kg poinformowało 8 grudnia, że planowana na 10 grudnia wizyta państwowa w Kirgistanie, którą miał złożyć prezydent Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew, została przełożona. Powiedział, że powód odroczenia nie został określony.
